بیستم فروردین 1372 یادآور عروج سید شهیدان اهل قلم و هنرمند فرزانه، حاج سید مرتضی آوینی؛ نویسنده ی توانا، راوی با صفای روایت فتح، سردبیر مجله ی ادبی و هنری سوره و مسؤول واحد تلویزیونی حوزه هنری است.
می دانی به کجا می روم، به فکه، همان جایی که رزمندگان ما با چشم خود تحویل نفوس شهدا توسط فرشتگان را مشاهده می کردند.
نشستن در گوشه خاکریز و اندیشیدن، کار همیشه سید مرتضی آوینی بود. او به دور دست ها خیره می شد و پرواز آرام کبوترها را که از میان دود و غبارِ انفجار می گذشتند، پی می گرفت، درست مثل زمانی که از کنار گنبد عبدالعظیم حسنی پر می کشیدند.
بعدها که رزمندگان بیشتر با سید آشنا شدند، می کوشیدند مسائل خود را با او در میان بگذارند. او با دقت به حرف هایشان گوش می داد و با آن ها بحث می کرد. وی سنگ صبور همه شده بود.
شهید سید مرتضی آوینی در شهریور سال 1326 در شهر ری متولد شد تحصیلات ابتدایی و متوسطهی خود را در شهرهای زنجان، کرمان و تهران به پایان رساند و سپس به عنوان دانشجوی معماری وارد دانشکدهی هنرهای زیبای دانشگاه تهران شد او از کودکی با هنر انس داشت؛ شعر میسرود داستان و مقاله مینوشت و نقاشی میکرد تحصیلات دانشگاهیاش را نیز در رشتهای به انجام رساند که به طبع هنری او سازگار بود ولی بعد از پیروزی انقلاب اسلامی معماری را کنار گذاشت و به اقتضای ضرورتهای انقلاب به فیلمسازی پرداخت.
سالروز شهادت سیدمرتضی آوینی آغاز هفته هنر انقلاب اسلامی است. آوینی هنرمندی است که با انقلاب اسلامی متولد شده، زیستی پرفراز و نشیب داشته. ماجراها و رویدادهایی که هنوز محل بحث بوده پشت سر گذاشته، همچنان شخصیت او را در هاله ابهام قرار داده و داوری درباره واقعیت این شخصیت را دشوار کرده است. مرتضی آوینی گام به گام به هنرمند، تئوریسین و منتقدی تبدیل شد که انسانیت و دین را کنار هم قرار داد. هم انسان را دید هم دین را و تجلی این انسان دین دار محصول انقلاب اسلامی و دفاع مقدس را میتوان در پخته ترین کارش «روایت فتح» دید. «روایت فتح» جدا از وجه اسنادیاش به عنوان یک اثر ملی درباره روزهای سخت دفاع مقدس، در زیر لایه نقش فرهنگ شیعی و آموزههای دینی (فرهنگ شهادتطلبی و باور به نهضت عاشورا و اعتقاد به ائمه) در دفاع از یک سرزمین را نشان میداد و این وجه تفاوت بین جنگ هشت ساله و سایر جنگهای جهان را به تصویر میکشید. بیست و هشت سال پس از شهادت او، مستند بحران که دفاع در عراق و سوریه را به تصویر میکشد محصول مشخص و ثمره جریانی است که با سیدمرتضی آوینی در مستندسازی ایران متولد شد و اینک، یک جریان پرقدرت در مستندسازی است.
آوینی فعالیتهای مطبوعاتی خود را در اواخر سال ۱۳۶۲، همزمان با مشارکت در جبههها و تهیه فیلمهای مستند درباره جنگ، با نگارش مقالاتی در ماهنامه اعتصام ارگان انجمن اسلامی آغاز کرد. وی در زمان جنگ در گروه جهاد فعالیتهای بسیاری داشت. او در این دوره به سینما، هنر، فرهنگ واحد جهانی و مواجهه آن با مسائل مختلف فکر میکرد. مجموعه تحقیقات و مباحثات و نوشتههای آوینی در ماهنامه هنری «سوره» منتشر و بعدها در کتاب آینه جادو که جلد اول از مجموعه مقالات و نقدهای سینمایی اوست، جمع آوری شد.
اواخر سال ۱۳۷۰ مؤسسه فرهنگی «روایت فتح» به فرمان رهبر معظم انقلاب تأسیس شد تا به کار فیلمسازی مستند و سینمایی درباره «دفاع مقدس» بپردازد و تهیه مجموعه «روایت فتح» را که بعد از پذیرش «قطعنامه» رها شده بود، ادامه دهد.
آوینی و بقیه گروه، سفر به مناطق جنگی را از سر گرفتند و طی مدتی کمتر از یک سال، کار تهیه شش برنامه از مجموعه ده قسمتی «شهری در آسمان» را به پایان رساندند و مقدمات تهیه مجموعههای دیگری درباره آبادان، سوسنگرد، هویزه و فکه را تدارک دیدند. اگرچه مقارن با همین زمان، فعالیتهای مطبوعاتی او نیز ادامه داشت.
«شهری در آسمان» که به واقعه محاصره، سقوط و بازپسگیری خرمشهر میپرداخت، در ماههای آخر سال ۱۳۷۱ از تلویزیون پخش شد اما برنامه وی برای تکمیل این مجموعه و ساختن مجموعههای دیگر با شهادتش در «فکه» ناتمام ماند.
سید مرتضی آوینی، بیستم فروردین ۱۳۷۲ در منطقه فکه و در حال ساخت مجموعه مستند و تلویزیونی «روایت فتح»، بر اثر برخورد با مینهای باقیمانده از زمان جنگ به شهادت رسید. پیکر شهید آوینی ۲۲ فروردین با حضور مقام معظم رهبری و هنرمندان و نویسندگان تشییع و در گلزار شهدای بهشت زهرا (سلام الله علیها) به خاک سپرده شد.
منبع: اداره کل آموزش و پرورش استان گیلان