تهران (پانا) – کمیته علمی نخستین همایش ملی آموزش مجازی چالش‌های تربیتی فرهنگی و راهکارها، با حضور رئیس سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی و نمایندگانی از دانشگاه فرهنگیان و صاحب نظران و کارشناسان برگزار شد.
به گزارش روابط عمومی و امور بین‌الملل سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی، در ابتدای این جلسه حسن ملکی، معاون وزیر آموزش و پرورش و دبیر علمی همایش از دغدغه ایجاد شده در عرصه فضای مجازی ابراز خرسندی کرد و گفت: نظام تعلیم و تربیت کارآمد، همواره ویژگی‌هایی دارد که یکی از مهمترین آن ها، مساله شناسی درست است. در واقع اگر نظام تعلیم و تربیت مسائل اساسی پیرامون خود را به درستی درک نکند و نشناسد و برای مواجه با آن ها راهکارهای اصولی نداشته باشد، متزلزل خواهد شد البته این مساله در مورد تمام خرده نظام‌های فعال در داخل یک کشور، صدق می‌کند؛ لذا اگر یک خرده نظام سیاسی نیز این ویژگی را نداشته باشد، دچار افول می‌شود. منتها شکستی که نظام تعلیم و تربیت به دلیل نشناختن راهکار نامناسب دریافت خواهد کرد، شکست خسارت باری است زیرا بخش آموزش بر همه ابعاد جامعه اثرگذار است.
بی توجهی به فضای مجازی، خسران به دنبال دارد
وی افزود: یکی از واقعیت های بسیار مهم، اساسی، ریشه‌ای، مساله ساز و تولیدکننده، همین مساله فضای مجازی است. فضای مجازی نه قابل نفی است و نه می‌توان مواجهه سلبی با آن داشت زیرا طبق تعبیر مقام معظم رهبری که در آغاز جلسه پخش شد، فضای مجازی به نوعی حقیقی است و همه واقعیت‌های زندگی را احاطه کرده و در برگرفته است بنابراین، فضای مجازی نه تنها مسلط بر واقعیت‌هاست بلکه واقعیت خیز و تولیدکننده وقایع گوناگون فرهنگی، تربیتی و اجتماعی، نیز هست.
رئیس سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی، فضای مجازی و حقیقی را در یک مرز نزدیک خواند و بیان کرد: شاید دیگر نتوان به طور دقیق بین فضای مجازی و حقیقی تقسیم بندی کرد زیرا در واقعیت چیزی نمانده که از سیطره این فضا دور مانده باشد بنابراین باید با آن مواجهه منطقی داشته باشیم. در واقع فضای مجازی فرصتی است، که اگر آن را به درستی بشناسیم و تحلیل کنیم و بهره برداری درستی از آن داشته باشیم، به هدف‌های تعلیم و تربیت نزدیک خواهیم شد و در صورت غفلت دچار خسران و زیان خواهیم شد.
ملکی تصریح کرد: در فضای مجازی گزینش‌‌گری و کنش گری اطلاعات به صورت بارز وجود دارد زیرا در این فضا، افراد هم این توان را دارند که کنش‌گر و مولد و هم گزینش گر باشند و داده‌ای را که می خواهند به دست بیاورند. در حقیقت یکی از چالش‌های اساسی نظام تعلیم و تربیت ما که ریشه در فلسفه تعلیم و تربیت اسلامی دارد، نیز همین مساله است چرا که ما در فضای مجازی با سیل اطلاعات مواجه هستیم.
تاکید بر تنوع و جذابیت در محتوای آموزش مجازی
وی ادامه داد: این مباحث البته به معنای منفی بودن کامل فضای مجازی نیست و چه بسا در بین اطلاعات گسترده این فضا، موارد خوب و مفید نیز وجود داشته باشد اما اطلاعات مسموم کننده و محتواهای مخرب نیز، در چنین فضایی وجود دارد و باید برای آن اندیشید. اما سوال اصلی این است که برای مواجهه با این مساله چه باید کرد؟ چگونه باید دانش آموزان و دانشجویان را تربیت کرد که در این مسیر گزینش گر، و هوشیار باشند. فهیم بودن گزینش گران به این معناست که ماهیت این فضا را بشناسند و با تهدیدها آشنا باشند و از فرصت‌ها بهره برداری کنند. بنابراین، چنین سوالی، باید به عنوان یک سوال بنیادی، پیش روی ما باشد.
ملکی، بر لزوم توجه به تنوع و جذابیت در فضای مجازی تاکید کرد و گفت: در فضای واقعی معمولا هر قدر مردم در صحنه باشند، قدرت اجتماعی تعبیر می‌شود اما در فضای مجازی این تعبیر دچار تغییر شده است به نحوی که امروزه شاهد راهپیمایی‌ها و کمپین های مجازی هستیم که گاهی می‌تواند کاملا در جهت باطل حرکت کند. بنابراین باید با این مسائل چه کرد؟ بدیهی است که در فضای مجازی یک تنوع و جذابیت بسیار بالا وجود دارد بنابراین ما باید در این همایش تمام بخش‌ها را جمع آوری کنیم و ببینیم که در برخورد با آن چه باید بکنیم. در واقع امروز یکی از دلایل پیشروی باطل گرایان استفاده از تنوع و جذابیت در فضای مجازی است زیرا با استفاده از این ابزارها، گرایش نوجوانان را به دست می‌آورند.
وی ادامه داد: ما ممکن است در عرصه تعلیم و تربیت حرف‌های بلند و منطقی داشته باشیم اما نتوانیم آن را در قالبی جذاب ارائه کنیم. این مساله مانع موفقیت ما می‌شود زیرا نوجوانان تنوع طلب و زیباگرا هستند بنابراین اگر این دو ویژگی در هر سویی باشد، موفقیت به دنبال دارد. تفاوت دیگر این است که ایده پردازی در فضای مجازی معمولا با موانع فیزیکی مواجه نیست لذا این فضا، موقعیت مناسبی برای فعلیت یافتن قوه‌ها و استعدادهاست. ما باید بتوانیم فضای مجازی را مدیریت کنیم و فضا و شرایطی ایجاد کنیم تا تخیل‌ها شکل گیرند و ایده پردازی‌ها بروز و ظهور پیدا کنند و به مرحله عمل برسند.
لزوم توجه بر آموزش بومی در فضای مجازی
در ادامه حجت الاسلام سید امین الله دادگر، نماینده ولی فقیه در دانشگاه فرهنگیان نیز در ادامه این جلسه ضمن تبریک روز معلم، بیان کرد: امیدوارم که خروجی‌های عالمانه این همایش، به کاربردها و کاربست هایی که در عرصه تعلیم و تربیت نیاز داریم، بیانجامد و بتواند راهگشا باشد.
وی افزود: همانطور که می‌دانید، در عصر حاضر، پیشرفت‌های عجیبی از نظر اطلاعاتی و ارتباطی محقق شده است که ای بسا، ریشه اساسی آن تغییر حکمرانی است. در واقع مرزهای حکمرانی، امروز محدود به جغرافیای خاصی در فضای مجازی نیست لذا اگر دیر تلاش کنیم حتی در عرصه حکمرانی در تعلیم و تربیت، ناخواسته گرفتار چالش‌هایی جدی خواهیم شد.
نماینده ولی فقیه در دانشگاه فرهنگیان تصریح کرد: بسیار مهم است که بدانیم امروز میدان در دست کیست؟ مساله این است که ما باید به دنبال میدان بومی خودمان باشیم و بدانیم که چه اقداماتی باید در عرصه تعلیم و تربیت بومی ما انجام شود لذا باید به جنبه‌های بنیادی و عرصه کاربردی در تعلیم و تربیت توجه کرد.
علی باقر طاهری نیا، معاون پژوهش و فناوری دانشگاه فرهنگیان نیز در ادامه این جلسه بیان کرد: فضای مجازی بی‌شباهت به عدالت نیست زیرا آنقدر گسترده است و ابواب مختلفی دارد که فراتر از مجال‌های محدود و مختصر است.
وی افزود: فضای مجازی دنیایی ناشناخته و رام نشدنی است. فضای مجازی دنیای هویت‌های چند گانه است اما در ذیل فضای مجازی آموزش مجازی موضوع امروز ماست. به گمانم آموزش مجازی امروز ما، در بهترین حالت حداکثر آموزش آن هم در سطوح پایین یادگیری است.
معاون پژوهش و فناوری دانشگاه فرهنگیان به ارائه پیشنهادات پرداخت و گفت: متاسفانه آموزش مجازی به واسطه عدم استقرار فرهنگ استفاده از فضای مجازی و الزامات آن، امروز آموزشی حداقلی است. در این راستا توجه به مفاهیمی چون: عبور از آموزش سنتی به شیوه های نوین، بایسته‌های تربیتی آموزش مجازی، آموزش مجازی و نقش دستیاری خانواده‌ها در فرایند آموزش و تربیت، فرصت‌های تربیتی و فرهنگی آموزش مجازی، چالش فرهنگ همزاد فضای مجازی و عادت‌های سنتی، سواد رسانه‌ای و آموزش مجازی، چالش توانمندی فناورانه مربیان در آموزش مجازی و چالش سطوح یادگیری را، به عنوان محورها در این همایش مد نظر قرار دهیم.
در ادامه این جلسه، محورهای اصلی فراخوان همایش توسط کمیته علمی مورد نقد و بررسی قرار گرفت.
علی محبی معاون برنامه ریزی و تولید بسته های تربیت و یادگیری سازمان پژوهش، دکتر علی محمدی معاون فرهنگی و اجتماعی دانشگاه فرهنگیان، عبدالله اسدی مشاور رئیس سازمان پژوهش، دکتر مهدی واحدی، دکتر مهشید باستانی عضو شورای سیاستگذاری همایش، مریم خدادادی دبیرکل انجمن دانش آموختگان دانشگاه فرهنگیان، مصطفی پردلی عضو شورای سیاستگذاری و دبیر اجرایی همایش، سیدسعید بدیعی مدیرکل حوزه ریاست سازمان پژوهش و تعدادی دیگر از صاحب نظران به بیان نظرات و پپیشنهادات خود پرداختند.
در بخش پایانی این جلسه، دکتر ملکی به جمع بندی موارد مطرح شده پرداخت و گفت: ضروری است که کمیته‌ای برای بررسی فراخوان تشکیل شود تا ابعاد مختلف مباحث مطرح شده، مورد بررسی قرار گیرد و از دل آن فراخوان شکل بگیرد.
وی با اشاره به پیشنهادات مطرح شده درباره نامگذاری همایش، بیان کرد: در مورد موضوع همایش نیز طبق پیشنهادات، فکر می‌کنم عنوان آموزش مجازی: ظرفیت‌ها، بایسته‌ها و مدل‌های تربیتی و فرهنگی شایسته بررسی باشد.
رئیس سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی تصریح کرد: طبق پیشنهادات ارائه شده، حضور سایر دانشگاه‌ها در مسیر شکل گیری این همایش اتفاق خوبی است و می‌تواند مد نظر قرار گیرد. نکته دیگر این است که اقشار اصلی تعلیم و تربیت، معلمان و خانواده‌ها هستند، بنابراین ضروری است که این قشر در فراخوان سهم و جایگاهی داشته باشند. یعنی فراخوان باید به نحوی طراحی شود که در ارتباط با خانواده و دانش آموزان بتوانیم محورهایی طراحی کنیم که امکان تولید مقاله و مطلب داشته باشد.
ملکی ادامه داد: تجربه نگاری نیز از جمله مباحثی است که در این فراخوان می‌توان مد نظر قرار داد زیرا در طول این مدت تجربه‌هایی به دست آمده که می تواند از طریق معلم، خانواده و حتی دانش آموزان روایت شود و روایت این تجربه‌ها می‌تواند بعد عملی و کاربردی همایش را تقویت کند.
وی در پایان بیان کرد: در این همایش باید به دانش آموزان با نیازهای ویژه نیز، توجه شود و قدری بر روی این بخش فکر کنیم تا تمامی اقشار دانش آموزان از کودکان تیزهوش گرفته تا افرادی که دارای معلولیت هستند نیز مد نظر قرار گیرند.
در بخش پایانی این نشست ابلاغ حسن ملکی معاون وزیر و رئیس سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی به عنوان “دبیرعلمی اولین همایش ملی آموزش مجازی چالش های تربیتی، فرهنگی و راهکارها” توسط حجت الاسلام و المسلمین دادگر به وی اعطا شد.
بر اساس این گزارش، نخستین همایش ملی آموزش مجازی، چالش‌های تربیتی فرهنگی و راهکارها، با همکاری سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزش و دانشگاه فرهنگیان و به دبیری علمی دکتر حسن ملکی برگزار خواهد شد.
