به گزارش ایسنا، حسن ملکی در برنامه مجازی «دورهمی مدارس پیشرو» که با موضوع چندتالیفی کتب درسی برگزار شد با اشاره به مفهوم «تالیف» گفت: این واژه یک ظاهر ساده و بسیار عادی و معمولی را تداعی می کند و کاری آسان و سهل در برخی اذهان تلقی می شود اما اگر به باطن کار توجه و تفکر می کنیم می بینیم که تالیف کار هرکسی نیست و علیرغم ظاهر ساده نمایش، باطن پیچیده ای دارد.
ملکی ادامه داد: در معنای لغوی تالیف، نکته ای وجود دارد. در تالیف می خواهیم بگوییم چگونه میان اجزای یک متن الفت ایجاد کنیم. یک متن دارای عناصر و اجزایی است که از جمله آنها می توان به دادهها، اطلاعات، مفاهیم، ارزشها، نگرشها تصاویر و به عبارتی تمام اجزا و عناصری که رسانه های خرد و کلان نامیده می شوند اشاره کرد.
وی با بیان اینکه مسئله متون آموزشی هنوز هم موضوع زنده ای در دنیاست و کهنه نشده است گفت: عده ای متخصص دراین زمینه در حال تلاش هستند. ایجاد الفت میان مفاهیم سخت تر از ایجاد الفت میان آدم هاست. وقتی از چندتالیفی سخن می گوییم از ظرافتی که داخل آن عاطفه و معرفت هست نیز سخن می گوییم.
رئیس سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی با اشاره به اینکه در فرایندی که انتهای آن به کتاب درسی و تولید مواد آموزشی می رسد چند مرحله کار انجام میدهیم گفت: کتب درسی به مثابه میوه ای هستند که روی درختی ظاهر میشوند. آن درخت را چه کسی کاشته و دارای چه مختصاتی است؟ کتاب درسی هم همین گونه است و باید کتاب درسی را با درختی که میوه روی آن روییده بنگریم وگرنه نمی توانیم به تعریف درستی از چندتالیفی برسیم.
رئیس سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی افزود: وقتی میخواهیم به مواد آموزشی و رسانههای تربیت و یادگیری نوینی برسیم قاعدتا باید این مسیر پیموده شود و اگر بخواهیم تالیف درست باشد باید اول از مرحله طراحی عبور کنیم. طراحی یعنی مجموعه فعالیت ها و اقداماتی که عناصر برنامه درسی را در آن تعیین تکلیف میکنیم.
ملکی با تاکید بر اینکه باید توانایی این را داشته باشیم که خودمان مولد عناصر برنامه درسی باشیم گفت: اگر به درستی از مرحله طراحی عبور نکنیم میوه کتاب درسی نارس باقی میماند. باید به طور بومی، ریشه ای و اساسی از این مرحله عبور کنیم. وقتی مبانی را خوب تشخیص دادیم و تدوین کردیم و ارزشگذاری درستی انجام دادیم به مرحله تدوین میرسیم. حال باید روش های تعیین هرکدام از ابزار را مشخص کنیم. در مرحله تدوین، روشهای انتخاب محتوا را مشخص میکنیم. سپس ارزشیابی و تولید انجام میشود. به تولید که برسیم تالیف معنادار میشود.
وی ادامه داد: واژه چندتالیفی که در سندتحول بنیادین آمده مربوط به زمانی بوده است که این سند طراحی میشده است. اکنون میخواهیم در فضای جدید حرکت کنیم و مقدمات را فراهم کردیم که به سوی ایجاد بستههای تربیت و یادگیری برویم. در این رویکرد، کتاب درسی حذف نمیشود ولی محوریت به معنای قبل را ندارد. میخواهیم به سمتی برویم که بسته برای ما مهم باشد و به سمت چند بسته ای به جای چندتالیفی برویم.
رئیس سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی با بیان اینکه کتاب درسی به اعتقاد بنده حذف شدنی نیست اما باید میدان داری و سالاری و سیطره داشتن کتاب درسی را بر همه عناصر کاهش دهیم و به جای چندتالیفی بگوییم چند بسته تربیت و یادگیری گفت: فراخوان خواهیم داد و شرایط تولید بستهها را اعلام خواهیم کرد.
ملکی ادامه داد: ما در یک طرف طیف طراحی را داریم و در انتهای طیف مواد آموزشی و رسانههای تربیت و یادگیری تولید شده است. بخش طراحی انتزاعی ترین و فلسفی ترین و ریشه ای ترین بخش است و در آن سو بستههای تربیت و یادگیری، عینیترین و کارآمدترین محصول هستند. از طراحی تا تولید بسته تربیت و یادگیری مشابه این است که آبی از چشمه ای حرکت می کند تا به مزرعه ای برسد. معمولا در میانه راه ریزش را شاهدیم، بخشی از آب بخار میشود، بخشی ته نشین می شود و آنچه به مزرعه میرسد دیگر آب چشمه نیست و گل آلود شده یا کم شده و غیره است.
وی با اشاره به اینکه در حین رسیدن از مرحله طراحی به رسانه های تربیت ممکن است چند اتفاق بیفتد گفت: یکی از آنها ریزش است، یعنی دچار کاستی مفهومی، مهارتی و کاستی ارزشی بشود و مفاهیم از مبدا کاهش یابد و دچار ریزش شود. این ریزش عوامل و علت های گوناگونی دارد.
رئیس سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی ادامه داد: دومین اتفاق، انحراف است. ممکن است مولفان و تولیدکنندگان از مرحله اول طراحی عدول کنند و منحرف بشوند. بارها دیده ام متنی را که بر اساس طرحی تولید شده اما نگاه که میکنیم میبینیم مسیر عوض شده و مولف به علت سوء فهم یا ناتوانی یا سوءنظر از مسیر خود خارج شده است.
ملکی با بیان اینکه سومین اتفاق تورم مفهومی، مهارتی و ارزشی است گفت: تنها بدن و ماهیچه نیست که ورم میکند گاهی یک متن متورم می شود.
وی با تاکید بر ضرورت تناسب میان اجزای بسته های تربیت و یادگیری افزود: به دنبال این هستیم که بسته تربیت و یادگیری متناسب باشد با آنچه که طراحی شده است. آخرین نکته اینکه اگر تولید بستههای تربیت و یادگیری در انحصار یک فرد یا یک گروه باشد یکی از سه اعوجاح مذکور، محتمل است اما اگر مشارکت باشد و از عقل جمعی استفاده و از اندیشه های گوناگون بهره برداری شود و تیم ها با هم رقابت کنند احتیاط های تربیتی هم افزایش مییابد و افراد مراقب هستند این مدار را دقیق تر و آسانتر بپیمایند.
انتهای پیام
منبع: خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)
