تهران (پانا) – آموزش مبتنی بر مهارت می‌تواند دانش‌آموزان را به سوی استقلال هدایت کند و به آنها آموزش دهد که چطور برای حل مشکلات چاره‌اندیشی کنند و عملکرد بهتری داشته باشند.
آموزش مبتنی بر مهارت یعنی آنچه دانش‌آموزان فرامی‌گیرند متناظر بر موقعیت‌های واقعی زندگی باشد و مفاهیم و موضوعات ارائه شده توسط محیط‌های آموزشی را نه به صورت انتزاعی بلکه بصورت کاربردی دریافت کند و به‌کار ببرند.
مهارت‌محور شدن آموزش با برنامه‌ریزی، پیاده‌سازی و سنجشِ مهارت‌های سوادآموزی مرتبط است. کلاس‌هایی که بر اساس این نوع از آموزش طراحی می‌شوند، زمان آموزشی زیادی را به تمرین کردن، سنجیدن و تفکر در زمینه مهارت‌ها اختصاص می‌دهند. دانش‌آموزان همزمان با تمرین مهارت‌ها، متون غیرداستانی را می‌خوانند، درباره ایده‌هایشان به بحث و تبادل نظر می‌پردازند و اطلاعات ضروری را خلاصه می‌کنند. به صورت واضح در چنین کلاس‌هایی تمرکز روی این است که دانش‌آموز به شخصیت و متفکری مستقل تبدیل شود تا در نتیجه برای سختی‌های دانشگاه و شغل آینده خود آماده شود.
مهارت محوری، موضوع مغفول در آموزش و پرورش
در این باره علی رحیمی، کارشناس آموزشی در گفت‌وگو با پانا اظهار کرد: «متاسفانه از جمله موارد مغفول در سیستم آموزش و پرورش ما، مهارت‌محوری است. این موضوع از گذشته همواره به دست فراموشی سپرده شده و توجه به آن فقط در حد شعار بوده است. طی سال‌های گذشته نیز شاهد بوده‌ایم که به آموزش در مدارس معمولا از جنبه‌های دانش‌محوری توجه شده و کمترین میزان اهمیت را به مهارت‌محوری شاهد بوده‌ایم.»
وی افزود: «متاسفانه در مدارس مهارت‌های اصلی که هر جوان و نوجوانی باید بداند تدریس نمی‌شود و در انتها دانش‌آموزان فارغ‌التحصیل شده از دبیرستان با انباشتی از اطلاعات ناکارآمد مدرسه را به امید دانشگاه ترک می‌کنند. این مدارس حجم عظیمی از اطلاعات به دانش‌آموزان می‌دهند و در انتها با به دست آوردن رتبه عالی در کنکور اجازه ورود به دانشگاه و رشته محبوبشان را دارند اما در پایان پس از این همه فشار و تحصیل، عایدی دانش‌آموزان از مهارت در سطح بالایی نیست و اگر هم مهارتی کسب کرده باشند به کمترین میزان ممکن در زندگی برایشان کارآمد بوده است.»
مهارتآموزی برای دانش‌آموزان یک ضرورت است
کسب مهارت در دنیای معاصر باید متناسب با تحولات علم و فناوری باشد و بر اساس نیازهای روز جامعه و مطابق با اقتضائات روز مورد توجه قرار گیرد.
در همین زمینه، عباس مقتدایی عضو فراکسیون فرهنگیان مجلس چندی قبل در گفت‌وگو با پانا درباره ضرورت استعدادیابی و مهارتآموزی دانش‌آموزان، اظهار کرد: «مهارتآموزی برای دانش‌آموزان یک ضرورت و موضوعی است که باید در بالاترین سطح آموزش و پرورش در این راستا برنامه‌ریزی شود. سال‌های گذشته برخی از طرح‌هایی که انجام می‌شد اما واقعیت این است که با توجه به تحولات علم و فناوری در کشور ما و جهان، ضرورت دارد موضوع کسب مهارت در رشته‌های فنی با رویکرد جدید طراحی و برنامه‌ریزی شود.»
به گفته وی بخشی از این برنامه‌ریزی می‌تواند در قالب موضوعات درسی و شاید بخش عمده آن در قالب کارهای فوق برنامه توسط مجموعه‌هایی که از این جهت توانمندی دارند، طراحی و برنامه‌ریزی شود. همه بخش‌های متولی در آموزش و پرورش باید با بهره‌گیری از توانمندی‌های آموزش و پرورش در این جهت طراحی داشته باشند و اگر از این موضوع غفلت کنیم، در سال‌های آینده متضرر خواهیم شد.»
مهارتآموزی در مدارس جدی گرفته شود
نقطه شروع و آغاز مهارتآموزی در مدرسه است و گام اول از مدارس برداشته می‌شود. در سند تحول بنیادین آموزش و پرورش نیز مدرسه به عنوان یکی از محورهای اصلی تحول معرفی شده است و آموزش و پرورش در دولت سیزدهم توجه جدی به این نکته دارد.
همچنین به اعتقاد برخی کارشناسان، تشویق دانش‌آموزان به تحصیل در رشته‌های فنی و حرفه‌ای و مهارتی باید مدنظر باشد. از نگاه این کارشناسان باید برای رفع نقاط ضعف در این زمینه تلاش کنیم؛ چراکه مقام معظم رهبری(مدظله‌العالی) در بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی به صراحت فرمودند که ما در یکسری از حوزه‌ها دارای نقاط قوت و در برخی از حوزه‌ها دارای نقاط ضعف هستیم.
محسن زنگنه رئیس فراکسیون گام دوم انقلاب اسلامی در این باره گفت: «توجه به مهارت‌آفرینی دانش‌آموزان یک ضرورت است و ما باید بر اساس همین تاکید و فرمایش رهبر معظم انقلاب برای رفع نقاط ضعف، اقدام کنیم.»
وی افزود: «باید برای رفع نقاط ضعف کشور، کارهای اساسی انجام دهیم. باید تلاش کنیم ساختار نظام آموزشی قابل قبول باشد و اجرایی شدن سند تحول بنیادین نیز مورد توجه قرار گیرد. بنابراین لازم است با تغییر ساختار نظام آموزشی کشور، دانش‌آموزان را تشویق به تحصیل در رشته‌های فنی و حرفه‌ای و مهارت‌افزایی کنیم.»
رئیس فراکسیون گام دوم انقلاب اسلامی با تاکید بر تغییر مسیر از مدرک‌گرایی به مهارت‌محوری ادامه داد: «ساختار نظام آموزشی کشور مبتنی بر آزمون، کنکور و مدرک‌گرایی است و این رویکرد اشتباه باید تغییر کند تا دانش‌آموزان به دنبال کسب مهارت باشند و مهارت‌افزایی جایگاه مطلوبی در نظام آموزشی داشته باشد. ما باید یک جایگاه ویژه‌ای برای مهارتآموزی دانش‌آموزان در مدارس در نظر بگیریم تا شاهد رونق هنرستان‌ها و افزایش تمایل دانش‌آموزان به تحصیل در رشته‌های فنی و حرفه‌ای باشیم.»
توسعه آموزش‌های فنی و حرفه‌ای گامی بزرگ در مسیر مهارت‌محوری
بیش از۷۰ درصد فارغ التحصیلان هنرستانی جذب بازار کار می‌شوند و بخش زیادی از آنها کارآفرین هستند. بر همین اساس وزارت آموزش و پرورش امیدوار است با تلاش‌ها و برنامه‌ریزی‌های خود، سهم آموزش‌های مهارتی را افزایش دهد.
در این باره محمدمهدی کاظمی معاون آموزش متوسطه وزارت آموزش و پرورش گفت: «اکنون در گام دوم انقلاب و در مسیر تمدن نوین و شکوفایی اسلامی هستیم که مهمترین بستر تاثیرگذار در این خصوص، تربیت نیروی انسانی توانمند، خلاق و نوآور است و این امر در راستای پیشرفت و توسعه اقتصادی کشور یک ضرورت به شمار می‌آید.»
معاون آموزش متوسطه وزارت آموزش و پرورش، افزود: «آموزش و پرورش به عنوان متولی این امر در جهت توسعه آموزش نیروی انسانی گام بر می‌دارد؛ از این رو توسعه آموزش‌های هنرستانی و فنی و حرفه ای جزو اولویت‌های اصلی در وزارت آموزش و پرورش قرار دارد.»
