نوع نگاه، همت، انگیزه و اراده‌ای که این روزها در سطح مدیریت عالی و بدنه وزارت آموزش و پرورش وجود دارد، امیدها را برای جاری شدن عدالت در رگ و ریشه نظام آموزشی کشور افزایش داده است.
«عدالت تربیتی و نصیب برابر آموزشی» ادبیات تازه‌ای در نظام آموزشی کشور به شمار می‌آید؛ ادبیاتی که جای خالی آن تا پیش از این در جمله‌بندی‌ها و جمله‌سازی‌های مدیران، سخنرانان و مصاحبه‌شوندگان احساس می‌شد.
حتی واژگانی نزدیک به این ادبیات هم تا چندی قبل جایگاه چندانی در برنامه‌ریزی‌ها، اظهارنظرها و دستورالعمل‌ها نداشت و در صورت وجود، بیشتر به ادبیات نمایشی شبیه بود! چراکه واژه‌ها و نقش‌های آن نمایش‌ها توان خروج از کاغذهای اداری و جاری شدن عادلانه در دفتر مشق همه فرزندان این مرز و بوم را نداشتند.
با این حال، آبان‌ماه 1400 بود که برنامه وزیر پیشنهادی آموزش و پرورش به مجلس شورای اسلامی ارائه شد تا پایه‌گذار «ادبیات عدالتی به صورت اجرایی و عملیاتی» باشد؛ برنامه‌ای که در آن به طور مستقیم 12 بار به مناطق کم‌برخوردار و محروم اشاره شده بود.
هرچند ابتدا به نظر می‌رسید که این ادبیات در برنامه یوسف نوری، در قامت یک نمایشنامه و صرفا برای تشویق حاضران، جلب نظر مساعد نمایندگان مجلس و افزایش آرای موافق ارائه شده باشد، اما به مرور زمان و با گذشت زمان کوتاهی مشخص شد که هر یک از اشاره‌ها به مناطق محروم و کم‌برخوردار، دارای برنامه عملیاتی در فضای بیرون از برنامه‌های کاغذی است.
نگاهی گذرا به سفرهای استانی، مصوبات، دستورالعمل‌ها، مصاحبه‌ها و اظهارنظرهای مقامات عالی و ارشد آموزش و پرورش در چندماه گذشته، گویای دغدغه و اندیشه آنها به منظور برقراری عدالت و برابری آموزشی و تربیتی در همه مناطق کشور اعم از شهرها و روستاها و مناطق مرزی و غیرمرزی برای اقشار مختلف دانش‌آموزان و معلمان است.
در همین باره، چندی قبل بود که خبر تشکیل «قرارگاه عدالت آموزشی و تربیتی و نصیب آموزشی» در رسانه‌ها منتشر شد که بر اساس آن تحکیم و تثبیت رویکرد عدالت‌محوری برای رفع تبعیض‌های آموزشی و پرورشی در دستور کار قرار گرفت؛ طرحی که 16 استان مرزی و به طور مشخص ۲۰۲۰ محله کم‌برخوردار در سراسر کشور را در طول چهار سال آینده برای بهره‌مندی از فرصت‌ها و امکانات آموزشی برابر، پوشش داده و حمایت می‌کند.
عدالت بدون استثنا
علاوه بر این، در روزهای گذشته مصاحبه‌ها و اخباری درباره ایجاد فرصت‌های برابر آموزشی و امکانات اوقات فراغت برای دانش‌آموزان استثنایی منتشر شد؛ اخباری که منبع و مرجع اعلام آن، سازمان آموزش و پرورش استثنایی بود.
مروری بر مطالبات فعالان و کنشگران اجتماعی در سال‌های گذشته نشان می‌دهد که یکی از مهمترین دغدغه‌های آنها ایجاد فرصت‌های تحصیلی، سرگرمی و پرورشی به شکل عادلانه و برابر بوده است؛ موضوعی که امروز به طور جدی و ویژه در وزارت آموزش و پرورش پیگیری می‌شود. هرچند شاید تا رسیدن به نقطه مطلوب همچنان فاصله داشته باشیم اما همین که این روزها برای تحقق این مطالبه قدیمی، دستورالعمل‌های عملیاتی و اجرایی تدوین و ابلاغ می‌شود، نشان از نگاه عدالت‌محور بدون شعار و نمایش دارد.
البته باید این نکته را مدنظر داشته باشیم که رسانه‌ها، افکار عمومی و کارشناسان در آینده نزدیک میزان تحقق این برنامه‌ها را بررسی می‌کنند تا نمره مورد نظرشان را در کارنامه فعالیت مقامات و مدیران مجموعه آموزش و پرورش به ثبت برسانند. اما نوع نگاه، همت، انگیزه و اراده‌ای که این روزها در سطح مدیریت عالی و بدنه این وزارتخانه وجود دارد، امیدها را برای جاری شدن عدالت در رگ و ریشه نظام آموزشی کشور افزایش داده است؛ جریانی که همه اعضای این بدن را با یک چشم و در قامت یک پیکر واحد و به هم پیوسته می‌نگرد و استثنایی برای خون‌رسانی و حیات‌بخشی به اعضای این پیکر قائل نیست.
آری؛ الفبای برابری و عدالت آموزشی از همین‌جا خوانده و نوشته می‌شود؛ از «الف» تا «ی»؛ این خود عدالت است و «عین» عدالت! عینی که هم چشم بیدار و ناظر بر جریان برابری است، هم حرف پررنگ الفبای عدالت، و هم خودِ خودِ برابری.
*دبیر گروه آموزش و پرورش
منبع: خبرگزاری کانون دانش آموزان (پانا)
